Dinsdag, 13 -> vrijdag, 16 juni '17
Vanochtend hoorden we hem reeds voorbijvaren en blazen: de
bevoorradingsboot uit Papeete, Tahiti. Dat is goed nieuws! De winkels zullen
deze namiddag weer open zijn en aangevuld en hopelijk hebben ze wat verse
groenten. Wanneer we de baai voor de hoofdstad naderen, zien we dat alle
zeilboten er weer liggen. Iedereen is tijdig teruggekeerd om wat vers te kunnen
scoren.
Snel gaan we de kant op en kunnen nog net de laatste kilo
tomaten kopen! Slechts op enkele uren tijd zijn de meeste verse waren zoals:
tomaten, wortelen, aardappelen, uien, appelsienen, appels, peren en look,
uitverkocht! Ja, en de prijzen zijn niet om naar huis te schrijven... We zijn
wél heel blij met onze tomaten en verse kippeneieren, zo groot hebben we ze al
lang niet meer gezien (wél duur: 600 CFP voor 10stuks= 0,50€/st!).
Alle bewoners & cruisers hebben hun voorraad wat
aangevuld. Weersvoorspellingen worden
bekeken en plannen worden gemaakt. Maar eerst willen we nog een parelkwekerij
bezoeken. De meeste families van dit Archipel leven hiervan en we willen er
meer van weten.
De volgende middag varen we naar Totogegie, een smal
uitgerekt motu op het buitenste rif, waar een even smal stukje landstrook benut
wordt als landingsbaan. Een klein gebouw fungeert als luchthaven, waar eens per
week mensen verwelkomt worden of vertrekken. Het water heeft hier nog meer
blauwere oogverblindende schakeringen en koraalvelden liggen net onder het
wateroppervlak. De oceaan horen we inbeuken tegen de andere kant van het
eiland. Een beetje verderop is er een ingang tussen het rif, bij laag tij kan
je over een zandstrook van de ene motu naar de andere wandelen. Op de ander
motu bevindt zich de parelboerderij van Eric, een Chinees. In totaal zijn er in
het Gambier Archipel meer dan 50 parelkwekerijen, maar slechts 15 werken
dagelijks en kunnen hun kost ermee verdienen.
Zowél met onze dame als met ons Dinghietje is het tijdens
het varen uitkijken voor talrijk aanwezige boeien aan het wateroppervlak.
Hieraan hangen duizenden grillig gevormde oesterschelpen die de fraaiste
schatten bevatten die de oceaan te bieden heeft: de 'Tahitiaanse Zwarte Parel'!
Eric leidt ons, samen met nog drie cruisers, vol trots rond
op zijn boerderij en verteld vol overgave over de 'Tahitiaanse Zwarte Parel',
hij laat ons de verschillende stappen zien en legt ze uitgebreid uit.
Deze prachtige parel komt van de zwartlippige oesters:
'Pinctada margaritifera'. Deze pareloester geeft zwart pigment af die voor de
karakteristieke tint zorgt van zijn parelmoer en parels.
In een natuurlijke omgeving vormt en ontwikkelt een parel
zich wanneer een zandkorrel of ander klein vreemd voorwerp de schelp van de
oester binnenraakt. De oester bedekt de "indringer" dan met
opeenvolgende lagen parelmoer, waardoor er een parel wordt gevormd. Dat proces
duurt jaren en is heel erg zeldzaam. Om een "natuurlijke" parel te
vinden, moet je 15.000 tot 20.000 pareloesters openen! Omdat de
"natuurlijke" parels zo zeldzaam waren, werd er een techniek voor
kunstmatige productie ontwikkeld. De techniek om pareloesters te telen, werd
uitgevonden door de Japanner 'Kokichi Mikimoto' ontwikkeld in 1896 en daarna
nog verbeterd. Bijna alle parels worden tegenwoordig gekweekt
('cultivéparels'). Hiervoor wordt in de oester een klein korreltje parelmoer
gelegd en de parel kan dan na twee jaar geoogst worden.
In de jaren 1960 begon Jean-Marie Domard, een dierenarts die
voor de visindustrie in Frans-Polynesië werkte, te experimenteren op Pinctada
margaritifera met de teelttechnieken die toen in Japan werden gebruikt. Dat was
het begin van de Polynesische parelcultuur.
Het is een intensief en langdurig proces:
De eerste fase in de parelcultuur is het verzamelen van kuit
(oesterlarven). Dat gebeurt door "verzamelaars", dit zijn stroken
synthetisch materiaal die verscheidene meters onder de oppervlakte van de
lagune worden opgehangen en waaraan de jonge oesters zich komen vasthechten.
Die stroken blijven een tot twee jaar in het water en brengen oesters voort van
5 tot 10 cm. Dan worden de oesters in strengen aan elkaar vastgemaakt en terug
in het water gebracht om verder te groeien tot ze groot genoeg zijn om te
worden geënt, namelijk 9 tot 11 cm. Die tweede fase van het kweken duurt drie
tot twaalf maanden.
Fase drie: enten. De oesters worden geënt: er wordt een kern
ingeplant in de "parelruimte" van een oester. Deze kern, die de vorm
heeft van een knikker, maar uit organisch materiaal bestaat (bvb.: van een
mossel van de Missisippi rivier), speelt een vergelijkbare rol als de
zandkorrel. Tijdens het entproces wordt er ook een ent in de oester gebracht,
een stuk organisch weefsel van het omhulsel van de donor-oester. Daarvoor
worden de twee helften van de oesterschelp met een tang uit elkaar gehouden.
Als alles goed gaat, wordt de ent een parelzak. De oester zal daarna lagen parelmoer
afscheiden om de kern te bedekken en zo uiteindelijk een parel produceren.
De entoperatie is erg delicaat. Sommige oesters stoten hun
kern af of sterven. Nauwelijks 25 of 30 oesters op 100 brengen een parel voort.
Nadat de oesters zorgvuldig werden geënt, moet er ongeveer 18 maanden worden
gewacht, zoveel tijd heeft een cultuurparel nodig om een voldoende dikke laag
parelmoer te vormen voor een parel. Alles samen kruipt er bijna vier jaar werk
in! De oesters worden aan rasters gebonden en om de twee maanden met een hoge
drukspuit afgespoten.
Na de eerste oogst kan er eventueel nog eens worden geënt.
Als de eerste enting een mooie parel heeft voortgebracht, betekent dat dat het
parelmoer nog in goede gezondheid is en nog een enting kan verdragen, en dus
nog een parel kan voortbrengen. Er kunnen tot vier opeenvolgende entingen
worden uitgevoerd op hetzelfde parelmoer. Een parelboerderij werkt op het ritme
van dit onophoudelijke proces van kweken, enten en oogsten. In het begin van de
Polynesische parelcultuur werd deze delicate en precieze operatie uitsluitend
door Japanse enters uitgevoerd. Maar vandaag zijn vele Polynesiërs meesters in
deze techniek en is er zelfs een school voor het enten op de
Tuamotu-Gambiereilandengroep.
De schoonheid van een parel hangt af van heel wat criteria:
zijn vorm, oppervlakte, kleur, oriëntering, glans... De Tahiti cultuurparel is
vooral bekend voor zijn verschillende kleurschakeringen en voor zijn
verschillende vormen: rond, halfrond, omcirkeld, barok of semibarok. De glans
van parels hangt van de reflectie en de breking van het licht in de
doorzichtige lagen af. Naarmate de laagjes dunner en talrijker zijn, is de
glans fijner. De Polynesische autoriteiten hebben vijf kwaliteitsniveaus
ingesteld, van de categorie "perfect" tot categorieën A, B, C en D.
Van iedere 100 geënte oesters zullen er 25 een commerciële parel produceren,
maar amper 5 zullen een A-classificatie krijgen. Belangrijk om weten is dat een
parel een parelmoerlaag van minstens 0,8 mm moet hebben om te kunnen worden
verkocht als een authentieke "Tahiti cultuurparel".
Momenteel zijn de parels erg in trek, zeker in de maat vanaf
10 mm. Er worden extreme prijzen betaald voor een collier met perfect ronde,
groene Tahitiparels met een hoog luster. Ook de minder ronde vormen, de barok
Tahitiparels erg populair. De schelp waarin de Tahitiparels worden
gevormd kan wel 30 cm worden en zo’n 5 kg wegen.
De Tahitiaanse Zwarte Parels worden vooral uitgevoerd naar
China.
De oesterschelpen die niet meer kunnen geënt worden, worden
tevens naar daar uitgevoerd. De schelpen worden vanaf de buitenkant afgeslepen
en gefreesd om aan de mooie parelmoer te komen die verwerkt wordt tot sieraden
of gebruikt wordt in de medische sector, bvb. knieoperatie
Eric toont ons de oogst van de dag en onze ogen dwalen
gretig over de glinsterende parels die we even in onze handpalm nemen...
De laatste zonnestralen weerkaatsen de lucht met rood-oranje
tinten. We nemen afscheid van Eric en maken een afspraak voor de volgende
ochtend om parels te bekijken en eventueel te kopen.
Langs de vele koraalriffen proberen we ons een weg te banen
naar onze dames. Ze liggen hier in een waar stukje paradijs...
Reeds om negen uur dinghieën we met twee bijboten naar
Eric's huis. Hij heeft de verschillende categorieën parels in doosjes op de
tafel staan. De A-klasse ligt op een wit doek. Ja, ze zien er prachtig uit, het
is moeilijk kiezen.
We nemen afscheid van Eric en geven als dank voor de
rondleiding een fles Colombiaanse rum. Enkele 'Tahitiaanse Zwarte Parels' gaan
mee naar huis ;-)
Snel gaan we anker op en varen weer naar Rikitea, we hebben
nog enkele missies: het weer bekijken, om 14u bij de bakker zijn, uitklaren
(even melden bij de gendarmerie dat we doorvaren) en op stroopjacht. Bella Ciao
& Makara zijn reeds vertrokken naar de volgende eilandengroep, de
Tuamotu's. Het weervenster ziet er goed uit, we vertrekken morgenvroeg. Nog
even twee baguettes kopen voor onderweg en dan wandelschoenen aan, machete in
de rugzak en pikhaak in de hand. Even ons afmelden bij de vriendelijke Franse
politieagent en dan op strooptocht. We willen nog wat extra fruit vinden voor
de komende weken en ook om te ruilen met onze cruisersvrienden, die voor hun
vertrek ons reeds wat lekkers gaven van hun strooptocht. Bij een ruïne van een
kerk vinden we een pompelmoes-, guave-, limoen- en zuurzakboom. Een kam bananen
vinden is moeilijker, maar uiteindelijk wordt onze zoektocht beloont. De
broodvruchten zijn bijna rijp en we snijden er twee af.
Als afscheid gaan we nog even naar de sporthal een kijkje
nemen naar het kinderfeest. Muziek, dans en mooi opgeklede kinderen geven het
beste van zichzelf.
Morgenvroeg bij het eerste ochtendlicht verlaten we dit
mooie Archipel. Dit is op en top
Polynesië, nog zo puur... vriendelijke behulpzame vrijgevige mensen en weinig
of geen toerisme. We love it <3
