maandag, 10 april '17
Contouren van gebergte verschijnen aan de horizon. Het water wordt groener en groener. Onze bestemming is niet ver meer af.
Eerst moeten we naar de 'waiting room anchorage', op VHF 69 vragen om een pilot, wachten tot het hoog water is en de pilot komt, die ons de rivier oploodst naar de mooringplaats van 'Bahía de Caráquez'. Onze timing is perfect uitgeteld, we arriveren om 14u. . Slechts een kwartier later komt de pilot al aan boord en zegt hij 'vamos!' Anker op en op zijn tekens stuurt the Captain links, rechts, rechtdoor langs de riffen en ondieptes. Zijn twee collega's varen in een bootje voor ons. Er staat veel stroming en surfgolven tillen Zensation op en laten haar even verder eraf donderen... Een mijnenveld van takken, boomstammen, bladeren, enz... een half bos komt op ons af 😱 Een aanvaring is onvermijdelijk! Zensation zet haar tanden op elkaar om de schampschoten tegen haar romp te incasseren.
Aan een meerboei vooraan en één achteraan maken we onze dame m.b.v de pilot en zijn collega's vast.
We zijn er, in 'ECUADOR'!
Zarpe (uitklaringspapier), immigratiedocumenten en paspoorten worden aan de pilot overhandigd. Een agent regelt hier alles voor je bij douane & immigratie, alsook deze pilots. Morgen krijgen we bezoek van de gezondheidsdienst. Zijn benieuwd, dit is voor ons een nieuwe ervaring. Zolang, we geen groen licht krijgen van de arts en alle papieren niet in orde zijn, mogen we niet van boord en hangt de carentaine (gele) vlag!
Volgens de pilot mogen we wél in het clubhuis wat gaan drinken. Dat laten we geen twee keer zeggen.
Ons Dinghietje wordt in gereedheid gebracht en al snel liggen we aan de dinghysteiger van de club die op palen in het water staat. Bij een drankje zitten we te WiFi-en en kijken geamuseerd toe naar de andere varende bijboten die door de stroom worden meegesleurd verder van hun bestemming weg 🤣😂🤣 De 'horsepowers' maken hier het verschil.
Na wat lekkers is ons kaarsje uit en zoeken we onze kooi op 💤
Afklokken dag 5: 13u - 14u LT geankerd 'waiting room anchorage'
Afgelegde afstand: 6NM log; GPS SOG(met stroming): 7NM
Totaal:
Aantal uren gevaren: 97 uur
Afgelegde afstand: LOG: 557NM; GPS: 568NM
Gemiddelde snelheid: 5,8 knopen
Aantal uren op motor: ongeveer 32u (aan & af, afgewisseld met zeilen)
woensdag 12 april 2017
Dag 4: Las Perlas - Ecuador, Bahía de Caráquez
zondag, 9 -> maandag, 10 april '17, 13u LT
In de verte zien we een klein open houten vissersbootje. Wanneer we dichterbij komen zien we drie zwaaiende mannen en ze steken een flesje in de lucht en gebaren met hun handen 'groot'. Ik duik in de koelkast voor een fles water en grabbel een pak mariakoekjes uit de koekenkast. Met een hoge vaart komen ze langszij, zetten een blauwe streep op de rubberen stootrand, zeggen dag en nemen het waar in ontvangst. De ovenwarme gebakken appelcakejes laten we niet zien. Ze hebben geen vis om mee te ruilen, jammer want onze vislijn blijft onaangeroerd en een vers tonijntje zou wél leuk zijn. Ze zwaaien nog met een pakje sigaretten, maar die hebben we niet bij. 'Gracias' & 'Hasta luego' en weg varen ze, helemaal blij.
Op de radar zien we overal gele vlekken rondom ons. Visueel nemen we deze waar als groter wordende grijze tot donker grijze wolken. De ene na de andere squall proberen we te omzeilen. Op motor gaat dit net wat makkelijker dan op zeil en zo houden we het droog. De wolken brengen meestal wat wind mee.
Elk zuchtje wind proberen we te pakken. Meermaals ondergaan we pogingen. Zeilen uitrollen, motor uit, dobberen, stilliggen, zeilen inrollen, motor aan en weer verder varen, herhaaldeijk proberen we zo verder zuid te geraken. De wind shift weer naar het noorden en de spinnaker gaat op. Een dunnere lichte lijn houdt hopelijk de grote oppervlakte met deze wind in de lucht. Duimen maar! Niet dus, valse hoop, al na minder dan een half uur zakt de wind naar 0,0kn. Ook al weten we dat we dit hier kunnen verwachten en tonen de weervoorspellingen het, toch hopen we steeds op een landbriesje of een zeebriesje nu we dichter en dichter bij de kust van Ecuador varen.
De zon gaat onder en in de verte zien we een flauw lichtje flikkeren. Een vissersbootje. Met een tweede lamp maken ze een beweging, een teken dat we verder weg moeten gaan. Maar naar waar en waar liggen hun netten? We draaien terug en verder uit de kust. Enkele meters verder nog een vissersbootje. Ook deze probeert ons met een tweede licht het signaal te geven dat we moeten uitwijken. We proberen verder van de kust weg te varen en dan weer richting het zuiden.
Pfff...vervelend hoor al die loze vissertjes... Mijlen ver van de kust dobberen ze rond in hun open houten bootjes zonder enige voorziening. Wat als het weer omslaat of ze hebben hulp nodig? Een (hand)marifoon, laat staan een gps/plotter en al zeker geen AIS als hulpmiddel. Dank aan deze moderne 'high-tech' waar wij ons kunnen op baseren. Maar in het donker vistonnetjes en kleine vissersbootjes detecteren is onmogelijk.
De komende nacht keten ik me vast op de preekstoel denk ik.
Als mijn wacht ingaat is de bijna volle maan weer voor een groot stuk bedekt met wolken. Het zicht is weer slecht met de mist. Het dek is nat. Met sokken en een lange broek zit ik in de kuip onder een dekentje. De kookwekker naast me alarmeert me om de 15' om goed rond te kijken. Dit is waarschijnlijk onze laatste nacht, we hopen morgen, voor het weer donker wordt, er te zijn en vanop onze ligplaats van de felheid van de volle maan kunnen genieten bij een glaasje 😋
Mijn nachtwacht zit erop, de evenaar komt dichter bij. Straks steken we deze over en bouwen we een feestje.
Ik slaap als een roos als een zwoele diepe sexy stem me wekt. Een grote gestalte met een ontbloot torso, lange zilvergrijzen haren en baard, wekt me uit mijn slaap, of droom ik?! 'Neptunus' de GOD van de zee zit naast mijn bed. Ik wrijf een keer in mijn ogen, maar hij zit er nog steeds. Hij lijkt veel jonger dan op de afbeeldingen en hoe ik hem me kan herinneren van onze eerdere ontmoeting (zie Canarische). We zijn over de evenaar gevaren om 6.47u en bevinden ons nu op het zuidelijk halfrond. Het kruisen van de evenaar vraagt een ontgroeningsritueel, d.w.z. een offer aan de zee en de zeegod voor een behouden vaart. De zachtaardige man zegt geen Neen tegen een koude Duvel 🍺. De parels die ik van hem kreeg, anderhalf jaar terug, in de Canarische schenk ik hem terug om aan de zee te offeren. We klinken op de evenaar & de zee en proberen een Selfie te maken om aan the Captain te laten zien, die even te kooi ligt. Neptunus drinkt zijn glas leeg en verdwijnt weer in de diepe oceaan...
Wauw, hier zijn we dan, het zuidelijk halfrond! 0° 00' 00 Z scheen er op de plotter. Vanaf nu zou het water in een draaicirkel naar rechts weglopen in de wastafel i.p.v. naar links, door de coriolis-kracht (Zie internet voor meer info). Deze test wordt meteen uitgevoerd. Gek!
De dag brengt zon en de laatste mijlen ook wind. Het water kleurt groener en sleurt veel hout mee. We laveren door de boomstronken, terwijl ik vooraan op de punt aanwijzingen geef om de dikste in hun soort proberen te ontwijken. Dolfijnen wagen zich een spring in deze rotzooi, maar ze houden het al snel voor bekeken.
Afklokken dag 4: 24u
Afgelegde afstand: 131NM log; GPS SOG(met stroming): 133NM
Gemiddelde snelheid: 5,4Kn
In de verte zien we een klein open houten vissersbootje. Wanneer we dichterbij komen zien we drie zwaaiende mannen en ze steken een flesje in de lucht en gebaren met hun handen 'groot'. Ik duik in de koelkast voor een fles water en grabbel een pak mariakoekjes uit de koekenkast. Met een hoge vaart komen ze langszij, zetten een blauwe streep op de rubberen stootrand, zeggen dag en nemen het waar in ontvangst. De ovenwarme gebakken appelcakejes laten we niet zien. Ze hebben geen vis om mee te ruilen, jammer want onze vislijn blijft onaangeroerd en een vers tonijntje zou wél leuk zijn. Ze zwaaien nog met een pakje sigaretten, maar die hebben we niet bij. 'Gracias' & 'Hasta luego' en weg varen ze, helemaal blij.
Op de radar zien we overal gele vlekken rondom ons. Visueel nemen we deze waar als groter wordende grijze tot donker grijze wolken. De ene na de andere squall proberen we te omzeilen. Op motor gaat dit net wat makkelijker dan op zeil en zo houden we het droog. De wolken brengen meestal wat wind mee.
Elk zuchtje wind proberen we te pakken. Meermaals ondergaan we pogingen. Zeilen uitrollen, motor uit, dobberen, stilliggen, zeilen inrollen, motor aan en weer verder varen, herhaaldeijk proberen we zo verder zuid te geraken. De wind shift weer naar het noorden en de spinnaker gaat op. Een dunnere lichte lijn houdt hopelijk de grote oppervlakte met deze wind in de lucht. Duimen maar! Niet dus, valse hoop, al na minder dan een half uur zakt de wind naar 0,0kn. Ook al weten we dat we dit hier kunnen verwachten en tonen de weervoorspellingen het, toch hopen we steeds op een landbriesje of een zeebriesje nu we dichter en dichter bij de kust van Ecuador varen.
De zon gaat onder en in de verte zien we een flauw lichtje flikkeren. Een vissersbootje. Met een tweede lamp maken ze een beweging, een teken dat we verder weg moeten gaan. Maar naar waar en waar liggen hun netten? We draaien terug en verder uit de kust. Enkele meters verder nog een vissersbootje. Ook deze probeert ons met een tweede licht het signaal te geven dat we moeten uitwijken. We proberen verder van de kust weg te varen en dan weer richting het zuiden.
Pfff...vervelend hoor al die loze vissertjes... Mijlen ver van de kust dobberen ze rond in hun open houten bootjes zonder enige voorziening. Wat als het weer omslaat of ze hebben hulp nodig? Een (hand)marifoon, laat staan een gps/plotter en al zeker geen AIS als hulpmiddel. Dank aan deze moderne 'high-tech' waar wij ons kunnen op baseren. Maar in het donker vistonnetjes en kleine vissersbootjes detecteren is onmogelijk.
De komende nacht keten ik me vast op de preekstoel denk ik.
Als mijn wacht ingaat is de bijna volle maan weer voor een groot stuk bedekt met wolken. Het zicht is weer slecht met de mist. Het dek is nat. Met sokken en een lange broek zit ik in de kuip onder een dekentje. De kookwekker naast me alarmeert me om de 15' om goed rond te kijken. Dit is waarschijnlijk onze laatste nacht, we hopen morgen, voor het weer donker wordt, er te zijn en vanop onze ligplaats van de felheid van de volle maan kunnen genieten bij een glaasje 😋
Mijn nachtwacht zit erop, de evenaar komt dichter bij. Straks steken we deze over en bouwen we een feestje.
Ik slaap als een roos als een zwoele diepe sexy stem me wekt. Een grote gestalte met een ontbloot torso, lange zilvergrijzen haren en baard, wekt me uit mijn slaap, of droom ik?! 'Neptunus' de GOD van de zee zit naast mijn bed. Ik wrijf een keer in mijn ogen, maar hij zit er nog steeds. Hij lijkt veel jonger dan op de afbeeldingen en hoe ik hem me kan herinneren van onze eerdere ontmoeting (zie Canarische). We zijn over de evenaar gevaren om 6.47u en bevinden ons nu op het zuidelijk halfrond. Het kruisen van de evenaar vraagt een ontgroeningsritueel, d.w.z. een offer aan de zee en de zeegod voor een behouden vaart. De zachtaardige man zegt geen Neen tegen een koude Duvel 🍺. De parels die ik van hem kreeg, anderhalf jaar terug, in de Canarische schenk ik hem terug om aan de zee te offeren. We klinken op de evenaar & de zee en proberen een Selfie te maken om aan the Captain te laten zien, die even te kooi ligt. Neptunus drinkt zijn glas leeg en verdwijnt weer in de diepe oceaan...
Wauw, hier zijn we dan, het zuidelijk halfrond! 0° 00' 00 Z scheen er op de plotter. Vanaf nu zou het water in een draaicirkel naar rechts weglopen in de wastafel i.p.v. naar links, door de coriolis-kracht (Zie internet voor meer info). Deze test wordt meteen uitgevoerd. Gek!
De dag brengt zon en de laatste mijlen ook wind. Het water kleurt groener en sleurt veel hout mee. We laveren door de boomstronken, terwijl ik vooraan op de punt aanwijzingen geef om de dikste in hun soort proberen te ontwijken. Dolfijnen wagen zich een spring in deze rotzooi, maar ze houden het al snel voor bekeken.
Afklokken dag 4: 24u
Afgelegde afstand: 131NM log; GPS SOG(met stroming): 133NM
Gemiddelde snelheid: 5,4Kn
Dag 3: Las Perlas - Ecuador, Bahía de Caráquez
Zaterdag, 8 -> zondag, 9 april '17, 13u LT
Selfie & George gaan hand in hand. Ze werken samen als een geolied team, zo kunnen ze samen de koers houden onder spinnaker. Om de spinnaker-schoot heen wordt een touw met een lus geknoopt en vastgemaakt aan de middenkikker, om de spinnaker-schoot wat naar beneden te trekken, dit helpt ook om de spinnaker wat rustiger te houden zodat hij de spinnaker-schoot niet telkens tegen de reling en de katrols onderaan de giek schavielt. De golven zijn wat rommelig, maar niet hoog. We kabbelen rustig verder tegen een gemiddelde van 4,5 knoop.
De zon is onder en we laten de spinnaker staan, dit is eigenlijk tegen onze principes en regels. Maar het beetje wind dat we hebben willen we gebruiken, zodat we de motor kunnen uitlaten. M.b.v. de radar kunnen we buien en sqaulls opsporen en proberen te omzeilen. Verder is er geen boot of levende ziel te bespeuren, noch op AIS, noch op radar, nog visueel... we zijn helemaal alleen op de wereld! Of toch niet helemaal... Twee vogels cirkelen om Zensation heen. Tja, mijlen van land en geen boomstronk in de beurt om uit te rusten of een lift te krijgen, dan is de enige optie onze dame. Een klein vogeltje komt ook opduiken. Hem/haar lukt het al vrij snel om te landen op een bussel touw dat rond de reling hangt, naast het stuurwiel. Het is zo'n klein, schattig donzig ding met roestbruine veren en piepkleine zwarte kraaloogjes.
The Captain zit achter het stuurwiel, maar onze passagier is absoluut niet bang. Wanneer the Captain op de kuipbank plaats neemt blijft ie nog steeds rustig zitten. De andere twee blijven landingsplekken zoeken en uitproberen, ze kirren tegen elkaar en maken telkens weer een rondje om ons heen. Straks zijn we de 'Ark van Noa'! De grote jongens staken hun strijd en verdwijnen. Onze nieuwe kleine vriend heeft de 'Ark' voor hem alleen en laat zich gewillig fotograferen en knippert even na van de hevige flash ;-)
De wind zakt verder in en de Spi en grootzeil flapperen en klapperen. Het helse lawaai doet onze gevleugelde passagier opschrikken... weg is ie...
Er zit niks anders op, spinnaker in de slurf, opbergen die zeilen en motor aan! Het is 20u50 en de wind is OP! We zitten hierin de zone van de 'doldrums' (= windarme gebieden in de buurt van de evenaar, meer info zie cursus meteo of internet). Deze zones verplaatsen zich rond de evenaar.
Hoe lang gaan we moeten motorren? De nieuwe gribfiles, die we binnenhalen met de satelliettelefoon, zijn niet veelbelovend. We moeten hier gewoon door!
Tijdens mijn wacht, waan ik me in een zwart-wit filmscéne. Al wat ik zie zijn grijstinten om me heen. Het wolkendek bedekt zowat de ganse hemel, de maan zit er ergens achter verstopt, de grote oceaan is spiegelglad. Mist beperkt het zicht. Achter me vormt zich een enorme gigant van een donkere wolk. Is het een squall? Komt er regen? Op de radar kleurt ie geel... Haalt ze ons in? Plots is ze opgelost en is de gele vlek op het scherm verdwenen.
Bij het ontwaken, blijft de wind in zijn bed... Aan de ontbijttafel worden we opgevrolijkt door een groep dolfijnen en walvissen, nml. Orka's! En even later komen er nog enkele tuimelaars langs, van blijdschap springen ze hoog 🐬 in de lucht en balanceren op hun staart verder door het water! Die kunstjes zitten er duidelijk van nature in bij deze prachtige dieren.
Enkele komen nieuwsgierig dichterbij, maar vluchten al snel van het lawaai van de motor!
Na bijna 12u komt er een beetje wind, de motor kan uit. Aan een gemiddelde van 4 knopen kabbelen we verder op een oostenwindje met een knikje in de schoot.
Met soldeerbout en zeilmes wordt de spinnakerschoot ingekort: van het schavielen is de buitenste mantel helemaal doorgeschuurd en verschoven!
De vislijn rolt af en... al snel hangt de lijn slap: het kunstaas is eraf geknakt. Dat moet een kanjer geweest zijn!
Een vistonnetje volgt ons. Twee blauwe lijnen hangen achter onze boot. Met de pikhaak kunnen we er niet aan, ze hangen te diep. Waarschijnlijk hangen ze achter de kiel. Er zit niks anders op dan onder water te gaan kijken. Zensation wordt stilgelegd. De zwemtrap gaat open en met zijn snorkel, duikbril en zwemvliezen aan springt Geert in het water. Er zijn geen golven, het water kabbelt wat om ons heen. Toch is het akelig om hem over boord in die enorme plas water te zien. Snel snijdt hij de vislijn door en klimt weer aan boord. Oef! Gelukt, we zijn weer vrij.
In de verte zien we een vissersbootje aankomen, de motor wordt aangezet en we geven volle gas vooruit. We willen hier niet meer zijn als ze hun kapotte lijn ontdekken. We varen dichterbij bij de Ecuadoriaanse kust en zullen weer extra moeten opletten voor zulke opstakels!
The captain is verbaasd over hoe helder en blauw het water is en en hoe diep hij kon zien, wat hij creepy vind, bij het gedacht dat er daar wél hele grote vissen zwemmen...
De dolfijnen die achter ons aan komen doen onze mondhoeken weer omhoog wijzen :-)
Hier zijn we weer goed vanaf gekomen!
Afklokken dag 2: 24u
Afgelegde afstand: 132NM log; GPS SOG(met stroming): 131NM
Gemiddelde snelheid: 5,4Kn
Selfie & George gaan hand in hand. Ze werken samen als een geolied team, zo kunnen ze samen de koers houden onder spinnaker. Om de spinnaker-schoot heen wordt een touw met een lus geknoopt en vastgemaakt aan de middenkikker, om de spinnaker-schoot wat naar beneden te trekken, dit helpt ook om de spinnaker wat rustiger te houden zodat hij de spinnaker-schoot niet telkens tegen de reling en de katrols onderaan de giek schavielt. De golven zijn wat rommelig, maar niet hoog. We kabbelen rustig verder tegen een gemiddelde van 4,5 knoop.
De zon is onder en we laten de spinnaker staan, dit is eigenlijk tegen onze principes en regels. Maar het beetje wind dat we hebben willen we gebruiken, zodat we de motor kunnen uitlaten. M.b.v. de radar kunnen we buien en sqaulls opsporen en proberen te omzeilen. Verder is er geen boot of levende ziel te bespeuren, noch op AIS, noch op radar, nog visueel... we zijn helemaal alleen op de wereld! Of toch niet helemaal... Twee vogels cirkelen om Zensation heen. Tja, mijlen van land en geen boomstronk in de beurt om uit te rusten of een lift te krijgen, dan is de enige optie onze dame. Een klein vogeltje komt ook opduiken. Hem/haar lukt het al vrij snel om te landen op een bussel touw dat rond de reling hangt, naast het stuurwiel. Het is zo'n klein, schattig donzig ding met roestbruine veren en piepkleine zwarte kraaloogjes.
The Captain zit achter het stuurwiel, maar onze passagier is absoluut niet bang. Wanneer the Captain op de kuipbank plaats neemt blijft ie nog steeds rustig zitten. De andere twee blijven landingsplekken zoeken en uitproberen, ze kirren tegen elkaar en maken telkens weer een rondje om ons heen. Straks zijn we de 'Ark van Noa'! De grote jongens staken hun strijd en verdwijnen. Onze nieuwe kleine vriend heeft de 'Ark' voor hem alleen en laat zich gewillig fotograferen en knippert even na van de hevige flash ;-)
De wind zakt verder in en de Spi en grootzeil flapperen en klapperen. Het helse lawaai doet onze gevleugelde passagier opschrikken... weg is ie...
Er zit niks anders op, spinnaker in de slurf, opbergen die zeilen en motor aan! Het is 20u50 en de wind is OP! We zitten hierin de zone van de 'doldrums' (= windarme gebieden in de buurt van de evenaar, meer info zie cursus meteo of internet). Deze zones verplaatsen zich rond de evenaar.
Hoe lang gaan we moeten motorren? De nieuwe gribfiles, die we binnenhalen met de satelliettelefoon, zijn niet veelbelovend. We moeten hier gewoon door!
Tijdens mijn wacht, waan ik me in een zwart-wit filmscéne. Al wat ik zie zijn grijstinten om me heen. Het wolkendek bedekt zowat de ganse hemel, de maan zit er ergens achter verstopt, de grote oceaan is spiegelglad. Mist beperkt het zicht. Achter me vormt zich een enorme gigant van een donkere wolk. Is het een squall? Komt er regen? Op de radar kleurt ie geel... Haalt ze ons in? Plots is ze opgelost en is de gele vlek op het scherm verdwenen.
Bij het ontwaken, blijft de wind in zijn bed... Aan de ontbijttafel worden we opgevrolijkt door een groep dolfijnen en walvissen, nml. Orka's! En even later komen er nog enkele tuimelaars langs, van blijdschap springen ze hoog 🐬 in de lucht en balanceren op hun staart verder door het water! Die kunstjes zitten er duidelijk van nature in bij deze prachtige dieren.
Enkele komen nieuwsgierig dichterbij, maar vluchten al snel van het lawaai van de motor!
Na bijna 12u komt er een beetje wind, de motor kan uit. Aan een gemiddelde van 4 knopen kabbelen we verder op een oostenwindje met een knikje in de schoot.
Met soldeerbout en zeilmes wordt de spinnakerschoot ingekort: van het schavielen is de buitenste mantel helemaal doorgeschuurd en verschoven!
De vislijn rolt af en... al snel hangt de lijn slap: het kunstaas is eraf geknakt. Dat moet een kanjer geweest zijn!
Een vistonnetje volgt ons. Twee blauwe lijnen hangen achter onze boot. Met de pikhaak kunnen we er niet aan, ze hangen te diep. Waarschijnlijk hangen ze achter de kiel. Er zit niks anders op dan onder water te gaan kijken. Zensation wordt stilgelegd. De zwemtrap gaat open en met zijn snorkel, duikbril en zwemvliezen aan springt Geert in het water. Er zijn geen golven, het water kabbelt wat om ons heen. Toch is het akelig om hem over boord in die enorme plas water te zien. Snel snijdt hij de vislijn door en klimt weer aan boord. Oef! Gelukt, we zijn weer vrij.
In de verte zien we een vissersbootje aankomen, de motor wordt aangezet en we geven volle gas vooruit. We willen hier niet meer zijn als ze hun kapotte lijn ontdekken. We varen dichterbij bij de Ecuadoriaanse kust en zullen weer extra moeten opletten voor zulke opstakels!
The captain is verbaasd over hoe helder en blauw het water is en en hoe diep hij kon zien, wat hij creepy vind, bij het gedacht dat er daar wél hele grote vissen zwemmen...
De dolfijnen die achter ons aan komen doen onze mondhoeken weer omhoog wijzen :-)
Hier zijn we weer goed vanaf gekomen!
Afklokken dag 2: 24u
Afgelegde afstand: 132NM log; GPS SOG(met stroming): 131NM
Gemiddelde snelheid: 5,4Kn